Limfo-Info dla pacjentów

Wykaz artykułów:

Ryzyko progresji obrzęku w wyniku wzmożonego przekrwienia tkanek,
cz.2: wpływ ciepła na rozwój obrzęku.

( Ostatnia aktualizacja: 2017-08-02 13:13:52 )

Szanowny Pacjencie...

W poprzedniej części poznałeś znaczenie filtracji, czyli przesączania się wody i białek z naczyń krwionośnych do tkanki oraz jej związek z powiększaniem się obrzęku (zwłaszcza limfatycznego). W tej części przeczytasz o tym w jaki sposób ciepło wpływa na zwiększenie owej filtracji.

Bodźce termiczne to przede wszystkim przegrzanie. Zapewne zauważyłeś, że gdy jest Ci b. gorąco to Twoja skóra robi się czerwona. To normalna reakcja organizmu, który chcąc się schłodzić zwiększa przepływ krwi przez skórę, by tą drogą oddać jak najwięcej ciepła otoczeniu. Ale zwiększenie przepływu krwi to także zwiększenie przesączania się wody i białek - należy więc tego unikać.

Długotrwały kontakt z wysoką temperaturą ma miejsce na różnych płaszczyznach życia człowieka - począwszy od życia codziennego (wspomniane w cz.1 pranie ręczne czy zmywanie w gorącej wodzie) przez pracę zawodową (tzw. gorące oddziały w hutnictwie czy górnictwie), wypoczynek i relaks (sauna, gorące dżakuzi, solarium, plaża itp) aż po zabiegi lecznicze. Nie sposób wymienić zamkniętej listy wszystkich płaszczyzn życia człowieka i wszystkich przykładów, gdyż indywidualne sytuacje nie są możliwe do przewidzenia.

Jako przykład można przytoczyć niektóre sytuacje zawodowe, w których specyfika pracy wymaga używania stroju służbowego (garnitur, uniform, fartuch ochronny), pod którym w gorące dni organizm przegrzewa się. Przez niewielką powierzchnię odsłoniętego ciała nie jest w stanie wydajnie oddawać ciepło, więc z czasem reakcja przekrwienna obejmuje coraz większe obszary skóry, aż ostatecznie dochodzi do zwiększenia przepływu krwi przez skórę całego ciała. Dlatego też niewłaściwym jest myślenie, że skoro obrzękiem objęta jest np. jedna ręka, to można do woli opalać się na plaży zasłoniwszy jedynie tą rękę przed słońcem. Osłona przed promieniami słonecznymi uchroni wówczas tą rękę wyłącznie przed rumieniem fotochemicznym (czyli reakcją na promienie UV), ale jeśli cały organizm zacznie się przegrzewać w "gorącej kąpieli słonecznej" to będzie próbował oddać ciepło każdym fragmentem skóry - także tym, który jest osłonięty.

Czy należy zatem stwierdzić, że plażowanie jest przeciwwskazane osobom z obrzękiem limfatycznym? Niezupełnie... Każdy z nas zwykle odczuwa granicę dyskomfortu cieplnego, dlatego możemy modyfikować swe zachowania tak, by jej nie przekraczać. Oznacza to, że osoba dotknięta lub zagrożona obrzękiem limfatycznym może przebywać na plaży, lecz powinna często się schładzać kąpielą lub chłodnym prysznicem i osłaniać co najmniej obszar zagrożony obrzękiem przed promieniami słonecznymi (odzież, okrycie prześcieradłem, filtry UV). Należy jednak podkreślić, że stosowanie przytoczonych sposobów miejscowego osłaniania przed promieniami słońca może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy reszta ciała nie ulega przegrzewaniu. Kąpiel w chłodnym morzu czy jeziorze, obok korzystnego oddziaływania chłodzącego, będzie miała jeszcze dodatkowo korzystne oddziaływanie hydrostatyczne (zwłaszcza na nogi) oraz będzie aktywizować pompę mięśniowa.

Problematycznym staję się zatem także korzystanie z sauny. Choć jest tam zwykle do dyspozycji zimny prysznic lub tzw. przerębel z zimną wodą, to jednak istota korzystania z sauny nie polega na nieznacznym ogrzewaniu ciała i szybkim chłodzeniu, lecz na m.in. znaczącym oddziaływaniu wysokiej temperatury na skórę, co pobudza także krążenie skórne.

W saunie, jak i w solarium uzyskuje się efekt przegrzania organizmu, co sprawia, iż zabiegi te winny zostać wykluczone z grona przyjemności pacjenta z obrzękiem limfatycznym. Choć należy uczciwie także wspomnieć o niektórych salonach solarium, gdzie ze względu na parametry techniczne stosowanych lamp, czas przebywania jest bardzo krótki. Na tyle krótki, że nie zdąży dojść do efektu przegrzania organizmu. Można więc zaryzykować stwierdzenie, iż skoro już nie można się obejść bez solarium to lepiej korzystać właśnie z takich, które cechuje krótki czas ekspozycji, wszakże pod jednym warunkiem - iż część naszego ciała, która jest zagrożona obrzękiem, zostanie osłonięta przed promieniowaniem UV.

Biorąc pod lupę bodźce termiczne, należy także przywołać zabiegi z użyciem niskich temperatur - kriosauna czy krioterapia ogólnoustrojowa. Mimo bardzo krótkiego czasu przebywania w warunkach ekstremalnie niskiej temperatury (która oddziałuje na prawie nagie ciało) dochodzi do silnej reakcji przekrwiennej. Widać więc, iż efekt jest tu podobny do oddziaływania wysokiej temperatury. Jeśli dodać do tego fakt, iż po takim zabiegu zaleca się ćwiczenia fizyczne, których intensywność zwykle przekracza wskazaną dla pacjentów z obrzękiem limfatycznym - należy powiedzieć, że i te zabiegi nie powinny się znaleźć w palecie przyjemności pacjenta z obrzękiem limfatycznym.

W planowanej wkrótce trzeciej części przeczytasz o wpływie wysiłku fizycznego na wzrost filtracji i powiększanie się obrzęku.