Limfo-Info dla pacjentów

Wykaz artykułów:

Zastosowanie preparatów heparynowych w terapii obrzęku

( Ostatnia aktualizacja: 2015-08-05 08:27:43 )

Wiele osób zastanawia się nad zastosowaniem do leczenia obrzęków różnych preparatów w formie maści, kremu czy żelu, zawierających heparynę. Produkty z tej grupy zawierają na swych ulotkach w części "wskazania do zastosowania" także obrzęki. Wiadomo jednak, że "obrzęk obrzękowi nie równy" - czy zatem można te produkty stosować w każdym rodzaju obrzęków?

Osobnicza zmienność stanu zdrowia każdego pacjenta i potrzeba wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań do zastosowania każdego leku sprawia jednak, że najbezpieczniej poprosić o poradę swojego lekarza, który ma możliwość w bezpośredni sposób ocenić sytuację.

Z podobnym pytaniem do naszego serwisu zgłosiła się jedna z naszych czytelniczek w zapytaniu e-mailowym. Ze względu na złożoność problemu i ważkość tematu dla wielu czytelników postanowiliśmy opublikować anonimową wersję udzielonej odpowiedzi.

Szanowna Pani

Jak już napisaliśmy do Pani wcześniej, produkt Lioton 1000 może Pani stosować bez obaw, ale i bez większych nadziei na znaczną redukcję obrzęku.

"Bez obaw" - gdyż rzadko występują reakcje uczuleniowe na któryś ze składników tego preparatu, a "bez większych nadziei" - ponieważ (tu potrzeba szerszego komentarza, który zamieszczam poniżej).

Składnikiem czynnym żelu Lioton 1000 jest heparyna (a dokładnie sól sodowa heparyny). Głównym działaniem heparyny jest ograniczanie procesu krzepnięcia krwi, czego substancja ta dokonuje na wielu etapach b. złożonego procesu wykrzepiania - dlatego jest tak skutecznym preparatem w tej kwestii (z pewnością słyszała Pani o zastrzykach podawanych np. do brzucha u osób z zapaleniem żył, lub po operacjach związanych z koniecznością dłuższego unieruchomienia - tam właśnie podawana jest heparyna drobnocząsteczkowa, która zapobiega powstawaniu b. niebezpiecznych zakrzepów żylnych).

Heparyna ma także udokumentowane działanie ograniczające uwalnianie różnych substancji odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego - tzw. mediatorów stanu zapalnego. Każdy stan zapalny (nawet w skali "mikro") powoduje, że z włosowatych naczyń krwionośnych przesącza się do tkanki (tzn. do "wnętrza ciała: do mięśni, pod skórę, czy np. do stawów) większa ilość płynu przesiękowego zawierającego m.in. białka osocza krwi. Ta zwiększona ilość "wody" w tkance powoduje widoczny obrzęk. Dlatego heparyna ograniczając ilość substancji odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego - ogranicza także wielkość obrzęku.

Producent na ulotce produktu pisze o oddziaływaniu przeciwobrzękowym, lecz nie podaje rodzajów obrzęku, na które ten produkt działa. Specjalnie dla Pani pewności, skontaktowałem się z producentem telefonicznie, gdzie potwierdzono moje przypuszczenia, iż produkt ten znajduje zastosowanie przede wszystkim w obrzękach pourazowych i pozapalnych (czy raczej w trakcie lokalnych odczynów zapalnych) oraz w przewlekłej niewydolności naczyń żylnych, gdzie także dochodzi do uwalniania niektórych mediatorów stanu zapalnego w obrębie zajętych naczyń żylnych.

Należy jednak mieć świadomość, że zwiększone przesączanie się płynu z naczyń do tkanki jest tylko jednym z trzech mechanizmów powstawania obrzęków. Pozostałe dwa to ograniczenie resorpcji płynu tkankowego z powrotem do naczyń krwionośnych oraz ograniczenie resorpcji płynu tkankowego do naczyń limfatycznych. Pierwsze z tych ograniczeń jest przyczyną m.in. obrzęku żylnego (np. w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej - p.n.ż.), natomiast drugie - leży u podstaw obrzęku limfatycznego (więcej informacji o obrzęku limfatycznym w artykule "Na czym polega obrzęk limfatyczny" sekcji Limfo-Info dla pacjentów serwisu www.rehamed-24.pl). O ile można zakładać, iż przeciwzapalne oddziaływanie heparyny na ścianę naczyń krwionośnych może poprawić resorpcję żylną (czyli powrotne wchłanianie płynu tkankowego do naczyń krwionośnych), o tyle nie można znaleźć żadnego oddziaływania heparyny na poprawę resorpcji limfatycznej (czyli poprawę wchłaniania płynu tkankowego, a w szczególności zawartych tam białek, do układu limfatycznego).

Dlatego należy jasno stwierdzić, że preparaty heparynowe (w tym także Lioton 1000) są dobrymi farmaceutykami na obrzęki pourazowe i żylne, jednak zupełnie nieskuteczne na obrzęki limfatyczne.

Pisałem wyżej o braku "większych" nadziei na efekty w przypadku Pani obrzęku limfatycznego, ponieważ pozostaje jeszcze kwestia braku pewności (z mojej strony) czy Pani obrzęk jest w rzeczywistości obrzękiem limfatycznym. Z praktyki wiem, iż prawie wszystkie obrzęki występujące na kończynach od razu są klasyfikowane stwierdzeniem "obrzęk limfatyczny", tymczasem w rzeczywistości bardzo wiele z nich (o ile nie większość) wcale nie jest obrzękiem limfatycznym. Jeśli Pani obrzęk wystąpił np. po usunięciu węzłów limfatycznych, czy dawno przebytej operacji lub po dawnym urazie i utrzymuje się wciąż do teraz - to rzeczywiście najprawdopodobniej ma Pani obrzęk limfatyczny i preparaty heparynowe nic tu nie pomogą. Jeśli jednak określenie "obrzęk limfatyczny" zostało rzucone zbyt pochopnie przez jakiegoś przedstawiciela personelu medycznego, albo Pani obrzęk jest obrzękiem mieszanym (często spotykane), gdzie obok komponenty limfatycznej występuje jeszcze np. komponenta żylna lub zapalna - wówczas preparaty heparynowe mogą mieć zastosowanie. Jednak ich skuteczność będzie zależna od wielkości udziału tej dodatkowej komponenty w Pani obrzęku (odwrotnie proporcjonalna do udziału komponenty limfatycznej; "im bardziej limfatyczny" jest Pani obrzęk - tym mniej skuteczne będą te preparaty).

Z wyrazami szacunku - Sebastian Biały