Limfo Info dla medyków.

Higiena, pielęgnacja, edukacja

Wykaz artykułów:

Ryzyko progresji obrzęku przez infekcję - cz.2

( Ostatnia aktualizacja: 2015-01-12 09:45:45 )

W pierwszej części tego artykułu został wskazany mechanizm powodujący rozwój obrzęku w wyniku powikłań poinfekcyjnych (choć dla ścisłości należy do tego jeszcze dodać progresję obrzęku wynikającą z samej istoty stanu zapalnego, ale to stanie się przedmiotem omówień w kolejnych artykułach). Natomiast w tej części zostaną przytoczone przykłady zaniedbań, których pacjenci dopuszczają się, ryzykując tym samym kolonizację ustroju przez różne szczepy bakterii i grzybów, czy to tych rezydujących na skórze gospodarza (np. staphylococcus epidermidis), czy tych zupełnie egzogennych.

W czynnościach życia codziennego - można wyróżnić zbyt małą ostrożność podczas wykonywania prac z użyciem noży, nożyczek, igieł czy nawet zwykłej ścierki - trąc nią powierzchnie o ostrych krawędziach, lub drewno, którego drzazgi mogą z łatwością przebić skórę. Podobnie sprawa wygląda w pracy zawodowej, gdzie obok wspomnianego może także dochodzić do kontaktu z materiałem zanieczyszczonym biologicznie (zależnie od specyfiki zawodu). O ile jednak w pracy używana jest często odzież ochronna, o tyle w warunkach domowych najczęściej króluje "prowizorka" w zakresie ochrony.

Czas wolny - to chwile relaksu, kiedy człowiek celowo ucieka od tego co go ogranicza i próbuje odnaleźć choć chwilę przyjemności w świecie narzucającym mu rozmaite ograniczenia. Wówczas jeszcze łatwiej o niewłaściwe z punktu widzenia profilaktyki przeciwobrzękowej zachowania. Występuje tu chyba największa paleta takich możliwości i trudno wskazać te najczęstsze, gdyż zależy to od sposobu spędzania wolnego czasu i rodzaju hobby. Zabawy ze zwierzętami domowymi, jeśli nie kończą się ugryzieniem (chomik, świnka morska, królik, papuga itp), to jednak bardzo często pozostawiają na skórze zadrapania (kot, pies). Natomiast amatorzy prac w ogródku często zapominają o zabezpieczeniu ręki podczas pracy z ziemią. Zbieranie owoców z kolczastych krzewów (maliny, jeżyny, agrest, głóg itp) prawie zawsze kończy się zadrapaniami. Także obcowanie z dziką przyrodą może okazać się niebezpieczne - złowione ryby mogą doprowadzić do zakłucia ostrymi elementami ciała, lub zwyczajnie ugryźć przy próbie wydobycia haczyka z pyska niektórych drapieżników. Liczne owady kąsające i żądlące ( szerszenie, osy i inne, mrówki, skorki, kleszcze komary, jeżowce w morzu... itp) również stanowią częstą przyczynę ujawnienia się obrzęku na obszarze nim zagrożonym. Pozornie błahy spacer, który wydaje się zupełnie bezpieczny - dla osób z obrzękiem limfatycznym kończyn dolnych (lub zagrożonych tym obrzękiem) stanowi spore ryzyko, jeśli np. odbywa się boso po trawie, plaży czy innym terenie, gdzie można nieumyślnie nadepnąć lub kopnąć coś ostrego (patyki, szyszki, muszle, ostre kamienie itp.).

Higiena i pielęgnacja skóry jest bardzo ważnym aspektem właściwej postawy pacjenta zagrożonego obrzękiem (co zostało opisane w artykule "Higiena i pielęgnacja - znaczenie w profilaktyce progresji obrzęku" ) Jednakże w wyniku takich działań także dochodzi często do nieumyślnych zranień - szczególnie podczas wycinania skórek przy paznokciach, usuwania nadmiaru twardego naskórka (hyperkeratoza), czy obcinania paznokci - zwłaszcza u stóp, gdy w wyniku masywnego obrzęku i wynikającego zeń ograniczenia ruchomości kończyny - pacjent dokonuje tych czynności prawie bezwzrokowo, "na wyczucie". Bardzo niebezpiecznym staje się miejscowe stosowanie substancji keratolitycznych (np. kwas salicylowy) celem niwelacji odcisków, gdyż czynność ta wymaga dużej precyzji. Najlepiej, gdy takie czynności są przeprowadzane przez profesjonalne kosmetyczki, lub pielęgniarki. Kosmetyki zawierające mniejsze stężenia kwasów hydroksylowych (np. AHA, BHA czy LHA) lub inne eksfolianty chemiczne należy stosować z dużą rozwagą i najlepiej po konsultacji z lekarzem prowadzącym terapię przeciwobrzękową. Dokładnie tak samo przedstawia się zastosowanie peelingu mechanicznego, gdzie pacjent samodzielnie powinien ograniczyć się wyłącznie do lokalnego stosowania tego zabiegu, konsultując niezbędność i zakres jego wykonania z terapeutą prowadzącym terapię przeciwobrzękową. Często stosowane przez kobiety zabiegi golenia lub depilacji owłosienia w okolicy kończyn dolnych - także należy uznać za bardzo ryzykowne, gdyż zarówno zacięcia, jak i wyrwania włosów stanowią otwarcie wrót zakażenia - i należy z tego zrezygnować lub ograniczyć do niezbędnego minimum.

Niektóre elementy odzieży także mogą czasem stać się przyczyną zranienia i otwarcia wrót zakażenia, dlatego należy w miarę możliwości używać takiej odzieży, o którą nie można się skaleczyć, a stosowane dopinki (broszki, agrafki itp) dobierać z dużą ostrożnością.

Bardzo istotnym dla personelu medycznego jest świadomość jakich środków/procedur medycznych nie powinno się stosować na obszarze obrzęku, lub obszarze nim zagrożonym. Należy tu koniecznie wspomnieć, iż po usunięciu węzłów trybutarnych (pachowych lub pachwinowych) obszar zagrożony obrzękiem nie ogranicza się wyłącznie do kończyny górnej czy dolnej, ale także do określonego przebiegiem działów wodnych - tzw kwadrantu tułowia, odpowiednio: piersiowego i brzusznego. Na tym obszarze nie należy stosować żadnych wkłuć (iniekcje, infuzje), akupunktury czy pobierania krwi. Testy alergiczne - tak te związane z abrazją naskórka i zakłuciem, jak i te kontaktowe (przezskórne) nie powinny być przeprowadzane ani na danej kończynie, ani także na przyległym kwadrancie tułowia (np. testy przezskórne na plecach). Stosowanie plastrów o mocnym kleju na owłosione części ciała sprzyja wyrywaniu włosów podczas ich zdejmowania, co także jest niepożądane na obszarze obrzęku.

Te wszystkie informacje powinien znać każdy pracownik medyczny (lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, masażysta) oraz kosmetyczki, ale przede wszystkim powinien o nich wiedzieć sam pacjent. To jednak personel medyczny powinien być źródłem wiedzy dla pacjenta i to on powinien pacjenta edukować w tym względzie.