Limfo Info dla medyków.

Kompresjoterapia

Wykaz artykułów:

Odzież kompresyjna - zalety i wady

( Ostatnia aktualizacja: 2016-03-11 14:42:41 )

Kompleksowa fizykalna terapia przeciwobrzękowa, jak sama nazwa wskazuje, składa się z kilku elementów oddziaływania fizykalnego. Drugim w kolejności jej elementem jest kompresjoterapia, a jednym z jej rodzajów jest właśnie odzież kompresyjna.

Odzież kompresyjna to szereg elementów garderoby, których celem jest aplikacja zewnętrznego ucisku na powierzchnię ciała pacjenta, z których najbardziej znanymi są: podkolanówki, pończochy krótkie i długie, rajstopy oraz rękawy na kończynę górną wraz z rękawiczką. To jednak nie wszystko, ze względu na różnorodność zastosowania kompresjoterapii, wykonuje się także niskie skarpety, majtki a nawet czapki, bądź inne lokalne "opaski" uciskowe. Odzież kompresyjna znajduje także zastosowanie w tworzeniu "stabilizatorów" stawów (wykorzystując ucisk i możliwość wszycia elementów usztywniających), a także w profilaktyce rozwoju keloidów (bliznowców) np. w wyniku oparzeń. Niniejszy artykuł porusza wyłącznie zastosowanie odzieży kompresyjnej w terapii przeciwobrzękowej.

Odzież kompresyjna stosowana w terapii obrzęków jest doskonałym środkiem utrzymującym pożądany ucisk wspomagający odpływ płynu obrzękowego po zakończonym manualnym drenażu limfatycznym bądź przerywanej kompresji pneumatycznej. W niektórych warunkach stanowi alternatywę dla bandażowania kompresyjnego. Dla osoby bez dużych deformacji kończyn i bez schorzeń współistniejących uniemożliwiających podejmowanie wysiłku (np. znacznie zaawansowana astma oskrzelowa lub choroba wieńcowa serca), odzież ta stanowi wygodniejszy niż bandaż środek zaopatrzenia obrzęku. Należy jednak obiektywnie stwierdzić, że zakładanie takiej odzieży nie zawsze jest łatwe, a stopień trudności rośnie wraz z wartością stosowanej kompresji (klasa ucisku) oraz wielkością deformacji kończyny przez obrzęk.

Zaletą odzieży kompresyjnej w porównaniu do "opatrunku" bandażowego jest m. in. odpowiednio dobrana wartość ucisku. Jeśli odzież została prawidłowo dobrana - dokonano precyzyjnych pomiarów obwodów we właściwych miejscach kończyny, uwzględniono charakter pracy pacjenta (dobierając odpowiedni stopień ugięcia w łokciu lub kolanie) oraz określono właściwy rodzaj odzieży - dobrze dobrana odzież jest bezpieczna i zapewnia optymalną wartość ucisku w każdym miejscu na kończynie.

Inną zaletą jest wygoda użytkowania. Pomijając przypadki skrajnych trudności w zakładaniu odzieży (wspomniane wyżej deformacje i choroby współistniejące) należy stwierdzić, że zakładanie odzieży jest łatwiejsze niż samodzielne bandażowanie. Oczywiście nawet zakładania odzieży trzeba pacjenta nauczyć i nie można pozostawić go z tym problemem zupełnie samego, gdyż może się to skończyć powiększeniem obrzęku w wyniku powstałej stazy, bądź uszkodzeniem odzieży. Wygodne w odczuciu na kończynie, łatwe do zdejmowania, nie wymagające specjalnego przygotowania do nakładania (zwijanie bandaży i podkładów) i łatwe w utrzymaniu czystości - to istotne elementy przewagi odzieży kompresyjnej nad bandażowaniem.

Wygląd zewnętrzny to kolejny atut odzieży. W dobie dużej konkurencji rynkowej, producenci prześcigają się w oferowaniu klientowi różnych walorów swoich wyrobów, w tym także tych nie związanych z oddziaływaniem terapeutycznym. Do takich należy właśnie wygląd zewnętrzny, którego głównym czynnikiem jest kolor. Mimo, że gama kolorystyczna nie jest tak bogata, jak w normalnej odzieży, to jednak kilka kolorów (niekiedy w kilku odcieniach) stanowi wystarczającą różnorodność. Obok wyboru kolorystyki, w niektórych rodzajach wyrobów możliwy jest jeszcze do zaoferowania wybór struktury materiału, choć ten jest mocno powiązany z innymi walorami produktu. Niemniej jednak w niektórych rodzajach można spotkać niecodzienne struktury wpływające na estetykę odbioru - np. wygląd "plastra miodu". Należy jednak jasno powiedzieć, iż nie w każdym przypadku jest możliwe wykorzystanie tych dodatkowych walorów, gdyż często warunki terapeutyczne ograniczają ten dodatkowy wybór jedynie do koloru.

Innym elementem przewagi odzieży kompresyjnej nad bandażami jest możliwość wyboru różnego składu materiału, z którego odzież jest uszyta. Odzież może być np. w 100% syntetyczna, lub z domieszką bawełny (nawet ok. 50%). Odzież z domieszką bawełny stosuje się zwykle u osób bardziej wrażliwych, choć zdania na ten temat wśród producentów są podzielone. Dodatkowo można w odzieży spotkać domieszkę srebra (w różnej postaci). Domieszka srebra staje się istotna u osób o zwiększonej skłonności do grzybicy i zakażeń bakteryjnych. Są to zwykle osoby ze skórą potliwą i znacznymi bruzdami tkankowymi (fałdy, "nawisy" itp.). Można także spotkać odzież zawierającą inne czynniki pielęgnacyjne - jak np. algi morskie. Dodatkowo niektórzy producenci oferują także preparaty do spryskiwania odzieży substancjami zawierającymi czynniki pielęgnacyjne, które w naturalny sposób wypłukują się w praniu.

Niewątpliwym minusem odzieży kompresyjnej jest jej cena. Od niedawna w Polsce jest ona refundowana, jednak mimo dopłaty NFZ, zakup takiej odzieży to i tak spory wydatek (zwłaszcza, że refundacji podlegają tylko wybrane produkty - płaskodziane - a jej wymiar jest także limitowany w czasie).

Gwarancja utrzymywania pożądanych wartości ciśnienia także nie jest mocną stroną odzieży. Podczas gdy bandaże, nawet w przypadku ich naciągnięcia się, są codziennie zakładane od nowa z właściwym naciągiem - wartość kompresji wywieranej przez odzież zmniejsza się z czasem użytkowania. Producenci gwarantują zwykle 6 miesięczny okres użytkowania z pożądaną kompresją. Na zachodzie Europy refundacja odzieży kompresyjnej przysługuje pacjentowi 2 razy w roku (czyli np. właśnie po 6 miesiącach). W Polsce ten okres jest jednak dużo dłuższy, więc pacjenci skazani są na używanie odzieży, która utraciła gwarancję właściwej siły kompresji.

Wrażliwość na czynniki piorące i niewłaściwe użytkowanie ma nieco mniejszy wymiar niedogodności. Pranie wyrobów uciskowych można przeprowadzać zgodnie z zaleceniami producenta (choć czasem może to generować pewne koszty), zawsze jednak jest jeszcze dopuszczalny przez producenta inny sposób "taniego prania". Przede wszystkim należy zwracać baczną uwagę na temperaturę prania i stosowane detergenty. W kwestii użytkowania najlepiej polecić pacjentowi zaopatrzenie się w większy element śliskiego materiału (np. z włókna syntetycznego) i rękawice gumowe, by następnie, korzystając z przyczepności rękawic do odzieży, mógł wsuwać ją (a nie wciągać) po śliskim materiale, którym uprzednio owinął swą kończynę. Następnie materiał ten usuwa się, wyciągając go spod odzieży. Większość producentów dołącza do odzieży kompresyjnej tzw. śliskie elementy, jednak często są one na tyle małe, że pozwalają jedynie na przejście przez pewne specyficzne okolice - np. stopa i pięta.

Mimo wielu zalet należy pamiętać, że odzież kompresyjna nie stanowi w każdym przypadku substytutu bandażowania kompresyjnego. Nie wolno nią zastępować bandaży w każdym przypadku. Zasadniczo odzież kompresyjną stosuje się w podtrzymującej fazie terapii obrzęku - tzn. gdy zakończono kilku tygodniową fazę redukcyjną a wymiary kończyny ustabilizowały się na pewnym poziomie. Wcześniejsze zastosowanie odzieży spowoduje, że w wyniku dalszej redukcji obrzęku pod wpływem prowadzonej terapii, odzież stanie się "za duża", w wyniku czego nie będzie zapewniała prawidłowego poziomu kompresji.

W kolejnym artykule poświęconym odzieży kompresyjnej przedstawimy bliżej jej rodzaje i różnice w zastosowaniu.