Limfo-Info dla medyków.

Obrzęki i ich terapia

Wykaz artykułów:

Obrzęk tłuszczowy - patomechanizm, występowanie i obraz kliniczny (cz.1/2)

( Ostatnia aktualizacja: 2015-02-24 12:20:03 )

Termin "obrzęk tłuszczowy" określa tak naprawdę obrzęk tkanki tłuszczowej i pojawił się na świecie już w 1940r Jednak ze względu na brak literatury polskojęzycznej z tej tematyki - w kraju często utożsamiany jest z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej, otyłością. Tymczasem obrzęk tkanki tłuszczowej ma miejsce wówczas, gdy przerastająca, morfotycznie odmienna od normalnej, tkanka tłuszczowa zaczyna deformować i zaciskać prekolektory limfatyczne oraz drobne żyłki zawłośniczkowe. Prowadzi to do upośledzenia odprowadzania płynu tkankowego przede wszystkim układem limfatycznym, ale także i układem żylnym. Dochodzi zatem do zalegania w tkance zwiększonej ilości wody oraz balastu obowiązkowo limfatycznego (balastu limfonośnego), co sprawia, iż obrzęk tłuszczowy można nazwać obrzękiem limfatycznym tkanki tłuszczowej. Zaburzenia odprowadzania wspomnianego balastu sprawiają, że obrzęk tłuszczowy podlega takiemu samemu rozwojowi jak obrzęk limfatyczny i także ulega zwłóknieniu.

Dotyka on prawie wyłącznie kobiet, nielicznymi wyjątkami są mężczyźni o skrajnie niskim poziomie androgenów - np. po orchidektomii. Może on mieć postać dolną - obejmującą kończyny dolne, górną - obejmującą kończyny górne, lub mieszaną. Postać "górna" występuje niezmiernie rzadko - ok. 3% wszystkich przypadków, zaś spośród pozostałych ok. 97% - 2/3 to postać "dolna", a 1/3 - "mieszana". W Postaci "dolnej" obrzęk występuje także na dolnej części tułowia, zaś w postaci górnej - w okolicy obręczy barkowej i górnej części klatki piersiowej. W każdej postaci można wyróżnić przynajmniej dwa typy - częściowy i pełny. Typ pełny polega na objęciu obrzękiem prawie całej kończyny, pozostawiając wolną jedynie stopę (lub rękę - w postaci "górnej"), natomiast w typie częściowym obrzęk kończy się na kolanach (bądź łokciach). Dolna granica obrzęku tłuszczowego w zaawansowanym stadium, widoczna jest jako wyraźne "odcięcie" dużo chudszego podudzia/przedramienia od mocno poszerzonego uda/ramienia, bądź wyraźnie chudej stopy/ręki od pozostałej części kończyny. Granica ta jest do tego stopnia wyrazista, iż obserwuje się często nawisy obrzękniętej skóry np. uda czy podudzia, opadające na boki kolana czy stawu skokowego (podobnie na kończynie górnej, zwłaszcza w okolicy łokcia). Skóra nabiera nieregularnego kształtu, zwłaszcza w charakterystycznych miejscach na przyśrodkowej części kolana i w okolicy krętarzowej, gdzie najwyraźniej uwidaczniają się duże grudki tłuszczu, co określa się mianem "skóry materacowej"

Obrzęk tłuszczowy rozwija się zawsze na bazie lipohypertrofii (błędnie określanej czasem mianem lipodystrofii) i pozostaje w związku z poziomem hormonów, zwłaszcza estrogenów. Pierwsze objawy (początek lipohypertrofii) obserwuje się zwykle w okresie pokwitania - masywne nogi stają się przyczyną, dla której dziewczęta coraz chętniej ubierają długie spodnie (lub dłuższe spódnice w przypadku typu częściowego - do kolan),które z czasem stają się coraz obszerniejsze. W okresie ciąży i karmienia, gdy dochodzi do kolejnych wahań hormonalnych oraz zaburzeń odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych - wspomniane objawy ulegają często nasileniu. Po kilkunastu latach, na bazie wspomnianej lipohypertrofii, gdy deformacja naczyń limfatycznych zmniejsza ich zdolność resorpcyjną i transportową (w odniesieniu do prekolektorów), zaczyna się rozbudowywać zasadniczy obrzęk tłuszczowy. W obrazie klinicznym pojawiają się charakterystyczne objawy: uczucie napięcia skóry, ciężkość kończyn, wrażliwość dotykowa, a pod wpływem nacisku - piekący ból. Objawy te, jak w przypadku obrzęku limfatycznego czy żylnego charakterystycznie nasilają się z upływem dnia. W okresie menopauzy zjawisko ulega dalszej eskalacji.